Ζιντζίντερε

Το χωριό

Επρόκειτο για ένα όμορφο και δροσερό χωριό με αρκετό πράσινο και τρεχούμενα νερά, ανάμεσα σε βουνά και χιονισμένες βουνοκορφές … αλλά και για μια κωμόπολη με ζωή.

Αναλυτικότερα:

• η κοινότητα του Ζιντζίντερε, σύμφωνα με τους τοπογράφους- γεωγράφους, βρίσκεται κτισμένη σε ύψος 1400 μ. έναντι των 1043 μ. της Καισάρειας και 1200 μ. περίπου της Μουταλάσκης.

Οριοθετώντας την μάλιστα θα λέγαμε πως:

- στα βόρεια συνορεύει με τα κτήματα των κοινοτήτων Στεφάνων και Μουταλάσκης.

- Β.Δ…. έχει τον όγκο του όρους Διδύμου.

- Ν.Δ…. έχει τον λόφο του Προφήτη Ηλία.

- Ν.Α… έχει τις περιοχές αϊ Αθανασίου, αϊ Χαραλάμπους, αϊ Ζαχαρία, το Μπέλεμε.

• το πρώτο πράγμα που βλέπει ο επισκέπτης του χώρου είναι πως η κοινότητα κτίστηκε πάνω σε μια «μακρουλή» ράχη, η οποία αρχίζει από τα βόρεια και καταλήγει νότια ή καλύτερα Ν.Α. Το ύψωμα «σβήνει» ομαλά στα δυτικά και καταλήγει σε ρεματιά στα ανατολικά…
• ακριβέστατα και επιπλέον με την προηγούμενη επισήμανση, «το χωριό είναι κτισμένο πάνω σε μια ράχη ανάμεσα σε δυο μεγάλα ρέματα: του Γενί άργη και του Ακτσά καγιά.
• αρχικά φιλοξενούσε τον μαχαλά της εκκλησίας της Μεταμορφώσεως, αλλά στο διάβα του χρόνου επεκτάθηκε παντού.  
• η κοινότητα διασχίζεται υπό ενός κεντρικού δρόμου… Δεξιά αριστερά υπάρχουν μια σειρά κατηφορικών δρόμων που οδηγούν στους μαχαλάδες, αλλά και άλλοι παράπλευροι που τους ενώνουν.
• στην κοινότητα μπορεί κανείς να εισέλθει από δυο κεντρικούς δημόσιους δρόμους.

 - αυτόν που την συνδέει με την Καισάρεια….

 - αυτόν που διασχίζει τη Μουταλάσκη και έρχεται από το Καραμάν μπαΐρ.

• γύρω από τη ράχη, υπήρχαν μια σειρά καταπράσινων κήπων… που διαμορφώθηκαν εξαιτίας της υπάρξεως άφθονου νερού, οι οποίοι προσέδιδαν μια εικόνα ανάπαυσης μα και ευχάριστης οπτικής στον επισκέπτη. 

Η δημιουργία 

Είναι πραγματικά άξιο παρατήρησης το γεγονός της παντελούς απουσίας βιβλιογραφικών αναφορών, περί της ακριβούς δημιουργίας πολλών κοινοτήτων του χώρου, του πότε δηλαδή ή και του πώς. Δυο βασικά ερωτήματα που από την απάντησή τους μπορούν να εξαχθούν πάμπολλα συμπεράσματα, ιδιαίτερα μάλιστα σε ιστορικές περιόδους που διακρίνονται ή αν θέλετε καλύτερα περιβάλλονται από συνεχή ρευστότητα, με πολέμους, μετακινήσεις υποχρεωτικές ή εθελούσιες, βιαιοπραγίες, πιέσεις από τοπικούς ηγεμόνες κλπ.

Άρα, εκ προοιμίου δηλοποιούμε πως τα επόμενα ενέχουν τον σημαντικότατο κίνδυνο των ασαφειών, των υπερβολών, ηθελημένων επιδιώξεων αλλά κυρίως: του εμείς και οι δικοί μας. Σπεύδουμε μάλιστα να επισημάνουμε πως σχεδόν στο σύνολό τους οι μυθοπλασίες, παραδόσεις για κάποιους άλλους, αρχίζουν με τις γνωστές φράσεις «στα χρόνια τα παλιά», «τότε στα χρόνια του μεγάλου βασιλέα»… δηλαδή, θα λέγαμε με κάποιο τρόπο ηρωικό ή ξεχωριστό. Άλλες, πάλι, επεξηγούν τη δημιουργία της δικής τους κοινότητας, σε θεόθεν επεμβάσεις ή σε οράματα που είδαν κάποτε οι γενάρχες. Δεκτές όλες οι απόψεις… αλλά ως απόψεις του χώρου που έχουν βεβαίως και αυτές τη δική τους σημασία αλλά δεν εξηγούν τίποτε.

Τώρα, όπως προαναφέρθηκε προηγουμένως και η κοινότητα του Ζιντζίντερε «πάσχει» από τέτοια περίπου σύνδρομα που έχουν να κάμουν κυρίως με θρύλους και φυσικά λιγότερο με την αλήθεια. Εμείς, σε κάθε περίπτωση, μεταφέρουμε αυτά που αντλήσαμε τόσο από τις υπάρχουσες βιβλιογραφικές αναφορές αλλά φυσικά και από το πολυτιμότατο Αρχείο της Προφορικής μας Παράδοσης.

1-Σύμφωνα με την πρώτη άποψη, η κοινότητα δημιουργήθηκε κάποτε… από τη συνένωση δυο παρακείμενων οικισμών και ιδιαίτερα από αυτούς που βρίσκονταν στα βουνά Ανάληψης και Προφήτη Ζαχαρία. Επρόκειτο περί τρωγλοδυτικών οικισμών[1] που κατέβηκαν στο dere που βρισκόταν ανάμεσα στα προαναφερθέντα βουνά… σε χώρο που κατοικούσε ένας Αράπης-τιτζί από οποίο και πήρε το όνομά της η νέα κοινότητα.

Παρατήρηση

Είναι γεγονός πως στα προαναφερθέντα βουνά- περιοχές υπήρχαν, μέχρι και της Ανταλλαγής, ερείπια οικιών και εκκλησιών, αλλά η άποψη αυτή δεν απαντά σε δυο ερωτήματα: γιατί οι κάτοικοι εγκατέλειψαν τις περιοχές και το πότε. Αν πάλι όντως αυτή αληθεύει, νομίζουμε πως ο σπουδαιότερος λόγος ήταν η ασφάλεια.

2-Η κοινότητα δημιουργήθηκε από κάποιον που έφερε το όνομα Ζιντζί, από τον οποίο και πήρε τελικά την ονομασία της. Έμενε σε dere της περιοχής, απέκτησε παιδιά, εγγόνια, δισέγγονα και σιγά- σιγά μα σταθερά αυξήθηκε ο αριθμός της, ώστε τελικά να μετατραπεί σε μεγάλη σχετικά κοινότητα.[2]

Παρατήρηση

Το εξαιρετικά ενδιαφέρον, το οποίο μάλιστα συναντάμε σπάνια στον χώρο, είναι η αναφορά- παράδοση στους πρώτους οικιστές της κοινότητας. Για τις πρώτες επτά (7) οικογένειες που κάποτε ήρθαν στη περιοχή από το Μαλ-τεπέ, ή τον Προφήτη Ζαχαρία ή… ή… και δημιούργησαν τις βάσεις για τη δημιουργία της νέας κοινότητας.

Ή, το επίσης ενδιαφέρον, να γίνεται λόγος για την ύπαρξη μιας σειράς παλαιών οικογενειών που ήρθαν κάποτε, κανείς δεν γνωρίζει το πότε ακριβώς και δημιούργησαν το θαύμα: οικισμούς με βάση τις εκκλησιές του Αγίου Γεωργίου και της Μεταμορφώσεως, για να εξαπλωθούν σιγά μα σταθερά στη συνέχεια παντού.

Όπως, μνήμης χάριν, οι οικογένειες (φάρες) Αντώνογλου, Πεσιμπεκλί, Ποdικλί, Τσανταρλί, Αραπλί, Κεϊσλί, Αρζιλί…[3]

Χωρίς, σε κάθε περίπτωση, να αλλοιώνουν την παράδοση του Ζιντζί κλπ.

3- Η κοινότητα δημιουργήθηκε «στα χρόνια τα παλιά, τότε που ο χριστιανισμός ήταν στην αρχή».

Αόριστη ή, θα λέγαμε, τα μάλα ευχάριστη και σε κάθε περίπτωση που ηχούσε ευχάριστα άποψη, η οποία μάλιστα διέγειρε υπερηφάνεια και άλλα παρόμοια αισθήματα.

4-Κατά τον ιστοριοδίφη Καλφόγλους, η κοινότητα θα πρέπει να δημιουργήθηκε το έτος 69 μ.Χ.[4] Είναι η μόνη κατηγορηματική άποψη και με ακρίβεια έτους μάλιστα. Δυστυχώς δεν γνωρίζουμε τις πηγές του καλού ιστορικού ή, πού εδράζεται η άποψη αυτή. Να υποθέσουμε πως ταυτίζει την ονομασία Φλαβιανά- Φλάβιο Ουεσπεσιανό… με την περίοδο της δημιουργίας, σύμφωνα μάλιστα και με τα γραφόμενα του Λεβίδη; [5] Δηλαδή, πως ήταν αποικία των Ρωμαίων ή από τα λεγόμενα Άπληκτα, τοποθεσίες ασφαλούς στρατωνισμού των Ρωμαϊκών και στη συνέχεια βυζαντινών στρατευμάτων; Ίσως.

5-κατά τον πληροφορητή- ιστοριοδίφη Εμμ. Τσαλίκογλου, ο οποίος μεταφέρει κάποια παράδοση «οι πρώτοι εγκατασταθέντες εις το χωρίο μου, άμα τη ιδρύσει του, άγνωστον πότε, δεν υπερέβαινον τας τριάκοντα (30) το πολύ οικογενείας ή έξι “καπιλέ”- φυλές- φατρίες».

Συμπερασματικά, πάντως, θα λέγαμε πως:

κατά την άποψή μας, όντως πρόκειται περί μιας παλαιάς κοινότητας, αλλά άγνωστο πότε δημιουργούμενης. Φυσικά προς επίρρωσή της μπορούμε να παραθέσουμε μια σειρά ενδείξεων και μόνο, όπως:

• Υπάρχουν ισχυρές παραδόσεις, οι οποίες μάλιστα ήταν και κυρίαρχες, πως η κοινότητα κάποτε ήταν εθνική, δηλαδή, υπήρχε προ του χριστιανισμού. Βεβαίως το άμεσο ερώτημα είναι από πού εκπορεύεται τούτη η άποψη.

Στο οικείο κεφάλαιο περί εκκλησιών κάνουμε σαφέστατες αναφορές περί της υπάρξεως παλαιών ιερών σε χώρους οι οποίοι στη συνέχεια μεταμορφώθηκαν σε χριστιανικούς ναούς. Τις παραθέτουμε συνοπτικά, μιας και αναλύονται στο οικείο κεφάλαιο.

Εκκλησιά της Μεταμόρφωσης.

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη εκκλησία της κοινότητας που, σύμφωνα με την παράδοση, προϋπήρξε χώρος λατρείας των εθνικών θεών… και με την επικράτηση των χριστιανών μετατράπηκε, αφού διαμορφώθηκε και συμπληρώθηκε κατάλληλα, σε εκκλησία, άγνωστο μάλιστα το πότε. [6]

Παρεκκλήσιο του Αγίου Παντελεήμονα.

Επρόκειτο περί ενός μικρού υπογείου παρεκκλησίου, εντός του χώρου της Μονής, που, κατά την παράδοση, ήταν ιερός χώρος λατρείας των Εθνικών και μετά την επικράτηση του χριστιανισμού μετατράπηκε, χωρίς να πειραχθεί ουσιαστικά, σε χριστιανικό παρεκκλήσι. Άποψη που υιοθετούν τόσο ο Ι. Καλφόγλους[7] όσο και ο ιστοριοδίφης Ι. Αρνάκης, από το Ανδρονίκιο… και μεταφέρεται από τον Λεβίδη.[8]

Επί πλέον και το πλέον σημαντικό: Κατά την ανακατασκευή του κτιριακού συγκροτήματος της μονής στα 1803, βρέθηκε, σύμφωνα πάντοτε με τα λεγόμενα των παλαιών, μαρμάρινη κατασκευή που έφερε εγχάρακτη επιγραφή από την οποία σωζόταν η λέξη «Φλαβιανών».

Δίπλα, επίσης, στα πρώτα σπίτια της κοινότητας, υπήρχε ο λόφος «Μαλ Τεπέ» ή αλλιώς ο «λόφος του Πλούτου». Μέχρι την Ανταλλαγή, υπήρχαν αρκετά ερείπια, δείγματα υπάρξεως οργανωμένης κοινωνίας… και με τους μύθους να μεταφέρουν την ύπαρξή της στα «χρόνια τα παλιά» … οι οποίοι κατά καιρούς ενισχύονταν κατακόρυφα με την ανεύρεση παλαιών νομισμάτων. Επιπλέον: σημαντική παράδοση ήθελε μερικές από τις πρώτες οικογένειες που οίκισαν τη νέα περιοχή, να προέρχονται από εκεί.

• Υπάρχει μια άποψη, ενδιαφέρουσα θα λέγαμε, σύμφωνα με την οποία προσδιορίζουν τον χρόνο δημιουργίας της κοινότητας με την ύπαρξη τρωγλοδυτών και των «Ιν». Υποστηρικτές της, για παράδειγμα, είναι οι Καλφόγλους και Λεβίδης οι οποίοι την θεωρούν παμπάλαια επιπλέον και από τον τρόπο κατασκευής των υπογείων λαξευτών. Λένε, λοιπόν, πως η κοινότητα ήταν παλαιά διότι τα υπόγεια «Ιν» της ήταν τα περισσότερα διπλών και τριπλών χώρων, κατοικήσιμα, προφυλασσόμενα με Τορχόν τας- τροχοπέτρες, συνδεόμενα μεταξύ τους αλλά και με άλλες παραπλήσιες κοινότητες. 

• Τέλος, υπάρχουν και μια σειρά αποδείξεις που αποδεικνύουν την παλαιότητα, αλλά σε νεώτερους χρόνους, της δημιουργίας της κοινότητας. Για παράδειγμα, η Μονή του Τιμίου Προδρόμου, που όντως επρόκειτο περί ενός παλαιού κτιριακού συγκροτήματος, τουλάχιστον των αρχών του 18^ου αιώνα και των συναφών δικαιοπραξιών, αγοραπωλησίες ακινήτων, του προηγούμενου αιώνα, δηλαδή του 17^ου. Που φυσικά δηλώνουν ύπαρξη οργανωμένης ζωής και λίγο παραπέρα... με τον Καλφόγλους να μεταφέρει πληροφορίες για «Βακουφναμέ», δηλαδή για πράξεις Κληροδοτημάτων του έτους 971 (1563)…   

[1] Μαρτυρία Νικολάου Περβανίδη, ό.π., «εκεί έμεναν μέσα σε υπόγεια…».

[2] Μαρτυρία Ηρακλή Παλάζογλου, ό.π., «Όταν ο θεσμός του γένους ίσχυε και στο χωριό αυτό κάποιο γένος, ίσως το μεγαλύτερο, ισχυρότερο πήρε την ονομασία του… από τον Γενάρχη που ήταν πολύ μαύρος. Έτσι το γένος ονομάσθηκε Αραπλί ή Ζίντζε… Υπήρχαν πολλές οικογένειες- παρακλάδια με το όνομα αυτό…».

[3] Σύμφωνα με τους πληροφορητές, στην εκκλησία της Μεταμορφώσεως υπήρχαν επτά (7) στασίδια, τα οποία, τιμής ένεκεν, ανήκαν στις προαναφερόμενες οικογένειες.

[4] Ιωάννης Καλφόγλους, Η Μονή των Φλαβιανών, 1898, αδημοσίευτο χειρόγραφο σε μετάφραση από τα Καραμανλίδικα των Χρ. Τουργούτη και Γ. Μαυροχαλυβίδη, 1957, Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, σ. 39-40.

[5] Αναστάσιος Λεβίδης Αναστάσιος, Εν Μονολίθοις Μοναί της Καππαδοκίας και Λυκαονίας, Κωνσταντινούπολη, 1899, σ. 68, «Εξετάσαντες την ιστορία, εύρομεν ότι ο αυτοκράτωρ Φλάβιος Ουεσπεσιανός έπεμψεν αποικίας εις την Ανατολήν αίτινες ταις παρ’ αυτών οικομένοις κώμαις έδωκαν επώνυμον “Φλαβιανά”».

[6] Κατά τον Λεβίδη, επρόκειτο περί υπολειμμάτων παλαιού μοναστηριακού συγκροτήματος.

Βλ. Αναστάσιος Λεβίδης, ό.π., σ. 67, «…δείκνυται εξ επιγραφής σωζομένης επί χαλκίνων τρυβλίων και εχούσης ώδε “Αφιέρωμα του Χαδζή Θεοδοσίου εις την Μονήν της Μεταμορφώσεως 1163”, είχον δε καθολικόν …».

[7] Ι. Καλφόγλους, ό.π., σ. 39, «εντός αυτού κατώκει ιέρεια η οποία προέβαινε γυμνόπους εις πυροβασίαν εις τον χώρον του παλαιού νεκροταφείου του χωρίου… Κατά την ανέγερσιν του σημερινού κτιριακού συγκροτήματος της Μονής, ανασκάπτοντες και το “Γιερ Αλτί”, είχον ανακαλύψει λάρνακα και καθώς είναι γνωστόν, προσθέτει, λάρνακες μετεχειρίζοντο δια τους νεκρούς των μόνον οι εθνικοί».

[8] Αναστάσιος Λεβίδης, «Αρχαιολογικά Καππαδοκίας», Ξενοφάνης, τ. Α΄, σ. 507-510, «Κάποιες άλλες πληροφορίες είναι περισσότερο περιγραφικές και κάνουν λόγο περί της «υπάρξεως εις το μέσον αυτής συμπλέγματος και μορφή γυναικός… που εξαιτίας θρησκευτικού φανατισμού, θεωρώντες την γυναικείαν μορφήν ως είδωλον την είχαν θραύσει και την λάρνακα είχον μετατρέψει εις δεξαμενήν ύδατος και εν συνεχεία εις σκάφην δι’ άρτον».